ဆီးခ်ိဳေရာဂါ ႏွင့္ သိမွတ္ဖြယ္ရာမ်ား

ဆီးခ်ိဳေရာဂါ ဟာ ကမာၻမွာ ေျဖရွင္းရခက္ေနတဲ႔ ေရာဂါတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ႔ က်န္းမာေရးနဲ႔ညီညြတ္တဲ႔ ေနထိုင္မႈပံုစံ၊ စားေသာက္မႈပံုစံရိွသူေတြဟာ ဆီးခ်ိဳေရာဂါကို အတိုင္းအတာတစ္ခုအထိ ေအာင္ျမင္စြာ တားဆီးႏိုင္တာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ကိုယ္စိုက္ပ်ိဳးတာပဲ ရိတ္သိမ္းရတယ္ဆိုတဲ႔စကားပံုဟာ ဆီးခ်ိဳ ေရာဂါရွင္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားအတြက္ ေရးထားတဲ႔ စကားပံုလို႕ေတာင္ ေျပာလို႕ရပါတယ္။

Tell me what you eat, I will tell you what you are လို႕ Jean Anthelme Brillat-Savarin ဆိုသူကေျပာခဲ႔ပါတယ္။

စားတဲ႔ အစားအစာကို သူ႕ကိုေျပာျပရင္ အဲဒီလူ ဘယ္လိုလူလဲဆိုတာ သူေျပာႏိုင္ပါသတဲ႔။ က်န္းမာေရးနဲ႔ မညီညြတ္တဲ႔ ေနပံုထိုင္ပံု စားေသာက္ပံုေၾကာင္႔ ေရရွည္မွာ ေရာဂါစြဲကပ္လာျပီး ဘ၀ဟာ ေပ်ာ္စရာမေကာင္းေတာ႔ပါဘူး။ အထူးသျဖင္႔ ဆီးခ်ိဳေရာဂါလို မျဖစ္သင္႔တဲ႔ေရာဂါ မျဖစ္ေအာင္ဘယ္လိုေနထိုင္ျပီး ဘယ္လိုစားေသာက္ၾကမလဲ ဆိုတာက စဥ္းစားစရာေကာင္းတဲ႔ ကိစၥတစ္ခုပါပဲ။

ဆီးခ်ိဳ

ဆီးခ်ိဳေရာဂါ ဆိုတာ ကိုယ္ခႏၶာက အင္ဆူလင္ လံုလံုေလာက္ေလာက္ ထုတ္မေပးတဲ႔အခါမွာ ျဖစ္တဲ႔ေရာဂါလို႕ အၾကမ္းဖ်င္းမွတ္သားႏိုင္ပါတယ္။ အင္ဆူလင္ဆိိုတာ ေက်ာက္ကပ္မွာရိွတဲ႔ ပန္ကရိယကေနထုတ္ေပးတဲ႔ ေဟာ္မုန္းတစ္မ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ အင္ဆူလင္ဟာ သၾကားဓာတ္နဲ႔ တျခား အစာေတြကို စြမ္းအင္အျဖစ္ေျပာင္းေပးဖို႕ လိုအပ္တဲ႔ ေဟာ္မုန္းျဖစ္ပါတယ္။ ဆီးခ်ိဳျဖစ္တဲ႔အခါ ခႏၶာကိုယ္က အင္ဆူလင္ထုတ္မေပးႏိုင္ေတာ႔ဘူး၊ နဂိုရိွေနတဲ႔ အင္ဆူလင္ကိုလည္း သံုးလို႕မရျဖစ္ေစပါတယ္။ အဲဒီလိုျဖစ္တဲ႔ အခါမွာ သၾကားေတြဟာ ေသြးထဲမွာ စုျပီး မလိုလားအပ္တဲ႔ ရွဳပ္ေထြးမႈေတြကို ျဖစ္ေစပါေတာ႔တယ္။

အေမရိကားမွာရိွတဲ႔ ဆီးခ်ိဳေလ႔လာတဲ႔ အဖြဲ႕ အစည္းက ၂၀၀၉ ခုနစ္မွာ ထုတ္ျပန္ေၾကျငာတဲ႔ ေၾကျငာခ်က္အရ တိုင္းျပည္လူဦးေရရဲ႕ ၇.၈ ရာခိုင္ႏႈန္းျဖစ္တဲ႔ လူ ၂၃.၆ သန္းမွာ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ ရိွေနတယ္လို႕ သိရပါတယ္။ အဲဒီေ၀ဒနာရွင္ေတြထဲမွာ ၅.၇ သန္းေလာက္က သူတို႕ကိုယ္သူတို႕ ေရာဂါရိွမွန္းမသိၾကဘူးလို႕ဆိုပါတယ္။

ဆီးခ်ိဳေရာဂါ ျဖစ္ႏိုင္ဖြယ္ရိွတဲ႔ အေျခအေန(Pre-diabetes) ေရာက္ေနသူေတြဟာ ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုသႏိုင္တယ္လို႕ဆိုပါတယ္။ ဒီအေျခအေနဟာ ဆီးခ်ိဳေရာဂါျဖစ္ဖို႕ အစပ်ိဳးခ်ိန္ျဖစ္တဲ႔ အတြက္ တကယ္လို႕ လစ္လ်ဴရႈမိမယ္ဆိုရင္ ဆီးခ်ိဳ ေရာဂါ မ်ိဳးကြဲ ၂ ျဖစ္သြားဖို႕ရိွပါတယ္။ တကယ္လို႕ ဂရုစိုက္ျပီး စားေသာက္ပံုေျပာင္းလဲျခင္း နဲ႔ ေလ႔က်င္႔ခန္းကိုု တြဲဖက္လုပ္မယ္ဆိုရင္ေတာ႔ အဲဒီလို ဆီးခ်ိဳျဖစ္သြားမယ္႔ေဘးကို ေရွာင္ရွားႏိုင္ပါလိမ္႔မယ္။ ေသြးထဲမွာ သၾကားပါ၀င္မႈဟာ ပံုမွန္ႏႈန္းကိုေတာင္မွ ျပန္ေရာက္သြားႏိုင္ပါတယ္။

ေဆးကုသမႈဟာ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ ျဖစ္လာမွာကို ေႏွးေအာင္ပဲ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ျပီး အစားအေသာက္ နဲ႔ ေလ႔က်င္႔ခန္းကသာ ပိုျပီး ကာကြယ္တာဆီးႏိုင္တယ္လို႕ဆိုပါတယ္ မိနစ္သံုးဆယ္ေလာက္ ပုံမွန္ေလ႔က်င္႔ခန္းတစ္ခုခုလုပ္ျပီး ကိုယ္ခႏၶာ အေလးခ်ိန္ကို ၅ ရာခိုင္ႏႈန္းကေန ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိေလာက္ေလွ်ာ႔ခ်ႏိုင္မယ္ဆိုရင္ ဆီးခ်ိဳျဖစ္ႏႈန္းမွာ ၅၈ ရာခိုင္ႏႈန္းနည္းသြားႏိုင္တယ္လို႕ အေထာက္အထားေတြ႕ရိွရပါတယ္။ ဒီလိုေလ႔က်င္႔ခန္းပံုမွန္လုပ္ျပီး က်န္းမာေရးနဲ႔သင္႔ေတာ္တာေတြ စားေသာက္ျပီး ဆီးခ်ိဳေရာဂါျဖစ္ႏိုင္ေျခရိွေနရာကေန ပံုမွွန္ျပန္ျဖစ္သြားဖို႕ၾကိဳးစားတာေအာင္ျမင္လာေနတာကို ေတြ႕ရတယ္လို႕ အေမရိကန္ဆိုင္ရာ ဆီးခ်ိဳ အသင္းက ထုတ္ျပန္ပါတယ္။

က်န္းမာေရးႏွင္႔ကိုက္ညီေသာ အစားအေသာက္မ်ား

• ဟင္းရြက္နဲ႔ သစ္သီးမ်ားမ်ားစားပါ။ သက္တံေရာင္မွာပါတဲ႔ အေရာင္ေတြလို အေရာင္စံုေအာင္ အသီးအႏွံ အမ်ိဳးမ်ိဳးစားေသာက္ပါ။ ကစီဓာတ္မပါတဲ႔ မုန္လာဥနီ၊ ေဂၚဖီပန္းပြင္႔၊ ဟင္းႏုႏြယ္၊ နဲ႔ အစိမ္းေရာင္ရိွတဲ႔ ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳးစားပါ။

• ဆန္လံုးညိဳ္လို အေရာင္မခြ်တ္ထားတဲ႔ သဘာ၀က်တဲ႔အေစ႔အဆန္ေတြကိုစားပါ။ အနံ႕ေတြျဖည္႕ထား၊ အလြန္အကြ်ံ အေရာင္ခြ်တ္ထားတာေတြမစားပါနဲ႔။

• တစ္ပတ္မွာ ငါးႏွစ္ၾကိမ္စားေပးပါ။

• ကုလားပဲ၊ ပဲနီေလး စတဲ႔ပဲေတြ (dried beans) စားပါ။

• အမဲသား ၀က္သားမွာ ေပါင္သားလို အဆီသိပ္မမ်ားတဲ႔ေနရာက အသားကိုစားပါ။ ၾကက္နဲ႔ ၾကက္ဆင္ေတြဆိုရင္ အေရခြံမစားပါနဲ႔။

• ႏို႕ထြက္ပစည္းေတြမွာဆို အဆီမပါတာေတြေရြးပါ အဆီမပါနဲ႔ ႏြားႏို႕၊ အဆီမပါတဲ႔ ဒိန္ခ်ဥ္၊ အဆီမပါတဲ႔ ဒိန္ခဲ။

• ေရဆာေျပေသာက္တဲ႔အခါ ေရကိုပဲေသာက္ႏိုင္ဖို႕ၾကိဳးစားပါ။ အခ်ိဳရည္ဗူးေတြကိုမေသာက္ပါနဲ႔။ အခ်ိဳရည္ေသာက္ခ်င္ရင္ေတာင္ ကယ္လိုရီမပါတဲ႔ diet drinks ေတြပဲေသာက္ပါ။

• ဆီမွာဆိုရင္ ပဲဆီ ႏွမ္းဆီေလာက္ပဲသံုးပါ။ ေျပာင္းလဲဆီ (trans fat) ပါတာေတြမသံုးပါနဲ႔။

• အခ်ိဳပြဲေတြဆို ကယ္လိုရီမ်ားတဲ႔ ကြတ္ကီးေတြ၊ ကိတ္မုန္႕ေတြ၊ အဆီအျပည္႕ပါတဲ႔ ေရခဲမုန္႕ေတြကို ျဖတ္ပါ။

• က်န္းမာေရးနဲ႔ညီညြတ္တာေတြကိုလည္း အလြန္အကြ်ံစားရင္ ၀လာပါလိမ္႔မယ္။ စားမယ္႔ပမာဏကိုပါ ထိန္းသိမ္းပါ။

• အစာကို တစ္ေန႕မွာ ၅ ၾကိမ္၊ ၆ ၾကိမ္စားပါ။ တစ္ခါတည္း အမ်ားၾကီးမစားပါနဲ႔

• မနက္စာကို ၀၀လင္လင္စားေပးပါ။ မနက္စာမစားရင္ ပို၀လာႏိုင္ပါတယ္။

ဆီးခ်ိဳေရာဂါအတြက္ ေလ႔က်င္႔ခန္း

သာမန္လူေကာင္းတစ္ေယာက္ ေလ႔က်င္႔ခန္းအေနနဲ႔ ၾကိဳက္ရာလုပ္လို႕ရပါတယ္။ လမ္းေလွ်ာက္တာ၊ စက္ဘီးစီးတာ၊ ေရကူးတာစသျဖင္႔႔ မိမိနဲ႔ သင္႔ေတာ္ရာလုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဆီးခ်ိဳရိွေနျပီဆိုရင္ေတာ႔ ဆရာ၀န္နဲ႔တုိင္ပင္ပါ။ တျခားေရာဂါရိွေနသူမ်ားလည္း ဆရာ၀န္နဲ႔တိုင္ပင္ျပီးမွ မိမိနဲ႔သင္႔ေတာ္တာကိုလုပ္ပါ။

• ဆီးခ်ိဳရိွသူမ်ား နဲ႔ေသြးထဲမွာ သၾကားဓာတ္မ်ားေနသူမ်ားဟာ ေလ႔က်င္႔ခန္း လုပ္ခါနီးနဲ႔ လုပ္ေနစဥ္မွာ သတိထားဖို႕လိုပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္က သိပ္ေမာပန္းလာျပီး မူးေ၀ရင္ နားဖိုိ႕လိုပါတယ္။ ျပင္းထန္တဲ႔ေလ႔က်င္႔ခန္းေတြကို လုပ္လို႕မရပါဘူး။

• တစ္ခ်ိဳ႕ေလ႔က်င္႔ခန္းေတြကိုလည္း တျဖည္းျဖည္းခ်င္းပဲတိုးျပီးလုပ္သြားဖို႕ၾကိဳးစားရ ပါမယ္။

• ေလ႔က်င္႔ခန္းလုပ္ေနတဲ႔အခါ ဖိနပ္နဲ႔ေျခအိတ္ေတြကို မိမိနဲ႔အဆင္ေျပတာ ေရြးခ်ယ္ဖို႕လိုပါမယ္။

• အရည္မ်ားမ်ားေသာက္ေပးရပါမယ္။

• ေလ႔က်င္႔ခန္း (သို႕) အားကစား တစ္ခုခုမလုပ္ခင္ ေသြးပူေလ႔က်င္႔ခန္း (warm up) လုပ္ျပီး ျပီးဆံုးခ်ိန္မွာ ေသြးေအးေလ႔က်င္႔ခန္း (cool down) လုပ္ေပးရပါမယ္။ ေသြးေအးေလ႕က်င္႔ခန္းဆိုတာက ေခြ်းထြက္ေအာင္္မလုပ္ေေတာ႔ပဲ တင္းေနတဲ႔ အေၾကာေတြကို ေျဖေလွ်ာ႔ေပးတာကို ဆိုလိိုပါတယ္။

• သၾကားဓာတ္ရုတ္တရတ္ေလ်ာ႔နည္းက်ဆင္းတာကို ကာကြယ္ဖို႕ သေရစာတစ္ခုခုကိုလည္း ေဆာင္ထားရပါမယ္။

ကာကြယ္လို႕ရႏိုင္တဲ႔ ဆီးခ်ိဳေရာဂါကို တတ္ႏိုင္သေလာက္ ကာကြယ္ျခင္းဟာ လူသားတုိင္းဂရုျပဳသင္႔တဲ႔ တာ၀န္တစ္ခုလည္းျဖစ္ပါတယ္။

"A journey of a thousand miles begins with a single step."

(Confucius)

ပညာရွင္ ကြန္ျဖဴးရွပ္ေျပာခဲ႔သလိုပါပဲ။ မိုင္ေထာင္္ခ်ီခရီးေတြကို ပထမဆံုးေျခတစ္လွမ္းနဲ႔ပဲစၾကရတာပါပဲ။ ဒီဆီးခ်ိဳေရာဂါ ကင္းေ၀းျခင္းခရီးကလည္း ဒီေန႕စျပီး ေလွ်ာက္လိုက္မွ ေရာက္ႏိုင္တဲ႔ခရီးတစ္ခုပဲျဖစ္ပါတယ္။ ေရာက္ႏိုင္တဲ႔ခရီးအတြက္ ေျခလွမ္းတစ္လွမ္းစၾကပါစို႕ ....။ ။

Xanthos